Sude
New member
“Önyargı” Nasıl Yazılır TDK 2024? Dil, Hikâyeler ve Hayatın İçindeki Yanıt
Sevgili forumdaşlar, hepimizin kulağına çalınmış bir kelime var: **önyargı**. Gündelik sohbetlerde, iş yerinde, aile içinde… Bazen bizi koruyan bir refleks, bazen de ilişkileri zehirleyen bir duvar. Geçen gün biri bana “TDK 2024’te bu kelimenin yazımı değişti mi, nasıl geçiyor?” diye sordu. Oturdum araştırdım, sözlüklere baktım, hikâyeler topladım. Gelin, hem verilerle hem de yaşamın içinden örneklerle “önyargı” kelimesinin serüvenini konuşalım.
TDK 2024 Verisi: Kesin Cevap
Türk Dil Kurumu’nun 2024 çevrimiçi güncel sözlüğünde kelimenin doğru yazımı **“önyargı”** şeklinde, yani bitişik. “Ön yargı” gibi ayrı yazımlar hatalı kabul ediliyor. Bu konuda TDK’nin çizgisi uzun yıllardır değişmedi; 2024’te de aynı şekilde korunmuş. Yani resmi belgede, sınavda, akademik metinde yazarken doğru tercih tek kelime olarak **önyargı**.
Ama işin ilginç yanı, Google aramalarına baktığınızda hâlâ “ön yargı” yazan binlerce sonuç çıkıyor. Dilin yaşayan bir organizma olduğunu hatırlatan örneklerden biri bu: Kurallar başka, halkın dili bazen başka.
Bir Hikâye: Öğretmenin Sınavda Çizdiği Kırmızı Çizgi
Üniversitedeyken bir arkadaşım, sosyoloji dersinde “ön yargı” diye yazmış. Hocası ise koca bir kırmızı kalemle altını çizip “bitişik yazılır” diye not düşmüş. Arkadaşım sınavdan 15 puan kaybetmişti. Sonra dönüp “Hocam, ama sonuçta anlaşılıyor?” diye itiraz ettiğinde, hocanın cevabı çok sert ama öğretici olmuştu: “Önyargı sadece anlamda değil, yazımda da bizi sınar.”
O günden beri aklımda kaldı. Yazım kuralları küçük görünüyor ama akademik hayatta, iş başvurularında ya da resmi yazışmalarda ayrıntılar bazen kapıyı açıyor, bazen kapatıyor.
Erkeklerin Pratik ve Sonuç Odaklı, Kadınların Toplumsal ve Empati Odaklı Bakışı
Burada cinsiyet temelli farklı bakış açılarını mizahi bir dille paylaşmak istiyorum:
* Erkeklerin tipik yaklaşımı: “Arkadaşım, yazım meselesi bu kadar büyütülür mü? Sonuç belli: Önyargı bitişik. Çözüldü, geçelim.” Veri odaklı, hızlı çözüm isteyen, dakikalar içinde işi bitiren bir tavır.
* Kadınların yaklaşımı ise daha geniş bir çerçeveye dokunuyor: “Doğru yazımı bilmek kadar önemli olan, bu kelimenin hayatımızda yarattığı duvarları fark etmek. Çünkü önyargı, topluluk içinde iletişimi zedeliyor. İnsanların kendini ifade etme özgürlüğünü kısıtlıyor.”
Bu iki bakış birleşince hem yazım kuralını öğreniyoruz hem de kelimenin taşıdığı toplumsal yüke dokunuyoruz.
Dilin Gücü: Bir Kelime Nasıl Toplumsal Sembol Olur?
“Önyargı” dediğimizde sadece yazımı tartışmıyoruz aslında. Bu kelime, toplumdaki pek çok dinamiğe ayna tutuyor. İş görüşmesinde adayın görünüşüne bakıp “uymaz” demek, okulda bir öğrenciyi ailesinden dolayı daha az yetenekli görmek, bir kültürü sadece tek bir özellik üzerinden yargılamak… Bunların hepsi “önyargı”nın toplumsal karşılıkları.
Burada yazımın doğru olması, kelimenin gücünü doğru kullanabilmek için bir anahtar gibi. Doğru yazım, kelimenin önemini ciddiye aldığımızı da gösteriyor.
Yerel ve Küresel Perspektif: Önyargının Evrensel Dili
Türkiye’de “önyargı” tartışması çoğunlukla bireyler arası ilişkilerde öne çıkıyor. Aile, akraba, iş ortamı… “Ben sana önyargıyla yaklaşmışım” cümlesi sık duyulur.
Küresel ölçekteyse kelime, daha büyük toplumsal mücadelelerle yan yana geliyor: Irkçılık, göçmen karşıtlığı, cinsiyet ayrımcılığı… İngilizce’de “prejudice” kelimesi hem yazım hem anlam açısından tartışmasız yerleşmiş. Ancak orada da bireysel düzeyden toplumsal düzeye giden geniş bir spektrum var.
Yani kelime nerede olursak olalım aynı damarı işaret ediyor: İnsan ilişkilerinde görünmeyen bariyerleri.
Verilerle Küçük Bir Pencere
2023’te yayımlanan bir dil araştırmasına göre, Türkçe’de yazım yanlışlarının %18’i birleşik–ayrı yazımlardan kaynaklanıyor. “Önyargı/ön yargı” bu listenin en üst sıralarında. Sosyal medyada ise ayrı yazım hatası %40 oranında görünüyor. Yani resmi kaynaklarda doğru, ama günlük kullanımda yanlış hâlâ baskın.
Bu da bize şunu söylüyor: Yazım kuralını bilmek sadece akademik değil, gündelik dil için de gerekli. Çünkü yanlış yazım yaygınlaştıkça, çocukların ve gençlerin de yanlış öğrenme ihtimali artıyor.
İnsan Hikâyeleriyle Önyargının Yazımı
Geçenlerde bir kadın girişimciyle sohbet ettim. Projesini sunarken dinleyicilerden biri daha baştan “bu kadın işi yürütemez” demiş. Sonradan girişimci başarıya ulaşınca aynı kişi gelip özür dilemiş. Kadın girişimci şöyle dedi: “Keşke benim adımı doğru yazmayı bildiğiniz kadar, önyargınızı da doğru yerde kullansaydınız.”
Bu hikâye bana şunu hatırlattı: Yazım kuralı tamam, ama kelimenin hayatımıza değdiği yer daha da kıymetli.
Forumdaşlara Sorular: Sizin Önyargı Hikâyeniz Ne?
* Siz hiç “ön yargı” diye yazıp düzeltme aldınız mı?
* “Önyargı” kelimesinin hayatınızda açtığı veya kapattığı kapılar oldu mu?
* Erkeklerin pratik, kadınların empatik yaklaşımını siz nasıl gözlemliyorsunuz?
* Sizce dildeki bu küçük ayrıntılar, toplumsal ilişkilerde büyük farklar yaratır mı?
Gel hadi, birlikte konuşalım. Çünkü bir kelimenin yazımı, aslında hepimizin hikâyesinin yazımıyla kesişiyor.
Sevgili forumdaşlar, hepimizin kulağına çalınmış bir kelime var: **önyargı**. Gündelik sohbetlerde, iş yerinde, aile içinde… Bazen bizi koruyan bir refleks, bazen de ilişkileri zehirleyen bir duvar. Geçen gün biri bana “TDK 2024’te bu kelimenin yazımı değişti mi, nasıl geçiyor?” diye sordu. Oturdum araştırdım, sözlüklere baktım, hikâyeler topladım. Gelin, hem verilerle hem de yaşamın içinden örneklerle “önyargı” kelimesinin serüvenini konuşalım.
TDK 2024 Verisi: Kesin Cevap
Türk Dil Kurumu’nun 2024 çevrimiçi güncel sözlüğünde kelimenin doğru yazımı **“önyargı”** şeklinde, yani bitişik. “Ön yargı” gibi ayrı yazımlar hatalı kabul ediliyor. Bu konuda TDK’nin çizgisi uzun yıllardır değişmedi; 2024’te de aynı şekilde korunmuş. Yani resmi belgede, sınavda, akademik metinde yazarken doğru tercih tek kelime olarak **önyargı**.
Ama işin ilginç yanı, Google aramalarına baktığınızda hâlâ “ön yargı” yazan binlerce sonuç çıkıyor. Dilin yaşayan bir organizma olduğunu hatırlatan örneklerden biri bu: Kurallar başka, halkın dili bazen başka.
Bir Hikâye: Öğretmenin Sınavda Çizdiği Kırmızı Çizgi
Üniversitedeyken bir arkadaşım, sosyoloji dersinde “ön yargı” diye yazmış. Hocası ise koca bir kırmızı kalemle altını çizip “bitişik yazılır” diye not düşmüş. Arkadaşım sınavdan 15 puan kaybetmişti. Sonra dönüp “Hocam, ama sonuçta anlaşılıyor?” diye itiraz ettiğinde, hocanın cevabı çok sert ama öğretici olmuştu: “Önyargı sadece anlamda değil, yazımda da bizi sınar.”
O günden beri aklımda kaldı. Yazım kuralları küçük görünüyor ama akademik hayatta, iş başvurularında ya da resmi yazışmalarda ayrıntılar bazen kapıyı açıyor, bazen kapatıyor.
Erkeklerin Pratik ve Sonuç Odaklı, Kadınların Toplumsal ve Empati Odaklı Bakışı
Burada cinsiyet temelli farklı bakış açılarını mizahi bir dille paylaşmak istiyorum:
* Erkeklerin tipik yaklaşımı: “Arkadaşım, yazım meselesi bu kadar büyütülür mü? Sonuç belli: Önyargı bitişik. Çözüldü, geçelim.” Veri odaklı, hızlı çözüm isteyen, dakikalar içinde işi bitiren bir tavır.
* Kadınların yaklaşımı ise daha geniş bir çerçeveye dokunuyor: “Doğru yazımı bilmek kadar önemli olan, bu kelimenin hayatımızda yarattığı duvarları fark etmek. Çünkü önyargı, topluluk içinde iletişimi zedeliyor. İnsanların kendini ifade etme özgürlüğünü kısıtlıyor.”
Bu iki bakış birleşince hem yazım kuralını öğreniyoruz hem de kelimenin taşıdığı toplumsal yüke dokunuyoruz.
Dilin Gücü: Bir Kelime Nasıl Toplumsal Sembol Olur?
“Önyargı” dediğimizde sadece yazımı tartışmıyoruz aslında. Bu kelime, toplumdaki pek çok dinamiğe ayna tutuyor. İş görüşmesinde adayın görünüşüne bakıp “uymaz” demek, okulda bir öğrenciyi ailesinden dolayı daha az yetenekli görmek, bir kültürü sadece tek bir özellik üzerinden yargılamak… Bunların hepsi “önyargı”nın toplumsal karşılıkları.
Burada yazımın doğru olması, kelimenin gücünü doğru kullanabilmek için bir anahtar gibi. Doğru yazım, kelimenin önemini ciddiye aldığımızı da gösteriyor.
Yerel ve Küresel Perspektif: Önyargının Evrensel Dili
Türkiye’de “önyargı” tartışması çoğunlukla bireyler arası ilişkilerde öne çıkıyor. Aile, akraba, iş ortamı… “Ben sana önyargıyla yaklaşmışım” cümlesi sık duyulur.
Küresel ölçekteyse kelime, daha büyük toplumsal mücadelelerle yan yana geliyor: Irkçılık, göçmen karşıtlığı, cinsiyet ayrımcılığı… İngilizce’de “prejudice” kelimesi hem yazım hem anlam açısından tartışmasız yerleşmiş. Ancak orada da bireysel düzeyden toplumsal düzeye giden geniş bir spektrum var.
Yani kelime nerede olursak olalım aynı damarı işaret ediyor: İnsan ilişkilerinde görünmeyen bariyerleri.
Verilerle Küçük Bir Pencere
2023’te yayımlanan bir dil araştırmasına göre, Türkçe’de yazım yanlışlarının %18’i birleşik–ayrı yazımlardan kaynaklanıyor. “Önyargı/ön yargı” bu listenin en üst sıralarında. Sosyal medyada ise ayrı yazım hatası %40 oranında görünüyor. Yani resmi kaynaklarda doğru, ama günlük kullanımda yanlış hâlâ baskın.
Bu da bize şunu söylüyor: Yazım kuralını bilmek sadece akademik değil, gündelik dil için de gerekli. Çünkü yanlış yazım yaygınlaştıkça, çocukların ve gençlerin de yanlış öğrenme ihtimali artıyor.
İnsan Hikâyeleriyle Önyargının Yazımı
Geçenlerde bir kadın girişimciyle sohbet ettim. Projesini sunarken dinleyicilerden biri daha baştan “bu kadın işi yürütemez” demiş. Sonradan girişimci başarıya ulaşınca aynı kişi gelip özür dilemiş. Kadın girişimci şöyle dedi: “Keşke benim adımı doğru yazmayı bildiğiniz kadar, önyargınızı da doğru yerde kullansaydınız.”
Bu hikâye bana şunu hatırlattı: Yazım kuralı tamam, ama kelimenin hayatımıza değdiği yer daha da kıymetli.
Forumdaşlara Sorular: Sizin Önyargı Hikâyeniz Ne?
* Siz hiç “ön yargı” diye yazıp düzeltme aldınız mı?
* “Önyargı” kelimesinin hayatınızda açtığı veya kapattığı kapılar oldu mu?
* Erkeklerin pratik, kadınların empatik yaklaşımını siz nasıl gözlemliyorsunuz?
* Sizce dildeki bu küçük ayrıntılar, toplumsal ilişkilerde büyük farklar yaratır mı?
Gel hadi, birlikte konuşalım. Çünkü bir kelimenin yazımı, aslında hepimizin hikâyesinin yazımıyla kesişiyor.