Osteoporoz tedavisi Osteoporoz, kemik kutlesinde azalma ve kemik krlganlgnda arts ve krga yatknlk ile karakterize bir hastalktr. Bu durum icin onlem alnmaz veya tedavi edilmezse hastalk kemik krlana kadar ilerleyebilir. Kemik kutlesi cocukluk ve ergenlik doneminde arts gosterir, 30-40 yaslarnda doruk noktasna ulasr ve yaslanmayla birlikte giderek azalr. Kadnlar erkeklere gore daha az kemik kutlesine sahiptir ve menopozu takiben bes yl icinde hzl bir sekilde kemik kaybederler. Yasla ilgili kayp ylda ortalama %1'dir. Yasam boyu kadnlar kemik kitlesinin %30-40'n, erkekler %20-30'unu kaybederler. Osteoporozun Tans Kemiginiz krlana, kamburlasana ve boyunuz ksalana kadar osteoporoz belirtileri fark edilmeyebilir. Osteoporoza neden olabilecek diger hastalklarn varlg (tiroid hast, astm, ilac kullanm vb.) krk oykusunun varlg, beslenme durumu, ailede ozellikle annede krk oykusu hastann osteoporoz icin riskli olup olmadgn belirlemede yardmcdr. Risk varlgnn kemik mineral yogunlugu olcumu tany kesinlestirir. Riski yuksek hastalarda ylda bir kez, riski dusuk hastalarda 2-5 ylda tekrarlanr. Kemik olcumleri hzl ve kolay yaplabilen testlerdir. Cok cesitli yontemler varsa da en cok DEXA kullanlmaktadr. DEXA ile %1-2'lik kayp bile degerlendirilebilir. Kalsitonin ve bitostomatlar: Kemik ykmn durdurmaktadrlar. Kalsitoninler enjeksiyon ve burun spreyi seklinde, bitostomatlar ise agzdan alnan tabletler seklindedir. Ostrojen tedavisinin uygun olmadg menopoz sonras osteoporoz serul (yasllga bagl) osteoporoz veya ilaca bagl gelisen osteoporozda kullanlmaktadr. Bu ilaclarn kullanmlar ve yan etkileri, tedavinin etkinligi ve yan etkilerinin en aza indirilmesi icin hekimleri tarafndan hastalara anlatlmaktadr. D Vitamini: Eve bagml olan ve gunesten yeterince yararlanmayan yetersiz beslenen yasllarda D Vit. Alm cok onemlidir. Ca ile birlikte D Vitamini alm %30-35 oarannda kemik kazanc saglayarak krk riskini azaltmaktadr. Ca(Kalsiyum) preparatlar: Ca ihtiyacn desteklemek amacyla ihtiyacn arttg donemlerde verilmelidir. Diger tedavilerin yan sra hemen tum menopoz sonras kadnlara onerilen bir ilactr. O.P. Rehabilitasyon: Reh. Yontemleri kemik kutlesini artrmaya, krklar onlemeye ve tedavi etmeye yoneliktir. O.P.'da kas gucunu kemik kutlesini artrmak, posturu korumak, dengeyi saglamak ve kemik ykm hzn yavaslatmak icin fizik aktivite ve egzersiz onerilir. O.P.'da uygulanan egzersizler; Yurume: Tempolu ve hzl yurume en yararl ve en kolay uygulanan egzersizlerden biridir. Yurume hz bireyin rahat yurume hznn biraz ustunde olmaldr. Her gun yada haftada 3-4 gun en az 15-20 dakika aras yuruyus onerilir. Once 5 dakikalk yuruyusle baslanr ve her gun sure artrlr. Yuzme: bacak ve kol kaslarnn yan sra srt ve karn kaslarn da calstrr. Stil onemli degildir. Yuzme bilmeyenlerden su ici yurume emniyetli ve iyi bir egzersizdir. Butun bu bilgiler sgnda O.P.'dan korunma ve tedavi nasl olmaldr? O.P. gelistikten sonra kemik kitlesini artrmak yada kaybedilen kemik dokusunu yerine koymak mumkun olmadgndan O.P. onlenmesi, tedavisinden daha onceliklidir. O.P.'dan korunmann temeli; bebeklikten baslayarak maksimum guc ve kutle iceren saglkl bir iskelet saglanacaktr. Ailesel yatknlk (genetik yap) degistirilemez; ancak beslenme, bedensel aktivite, vitamin D alm, alskanlklar (sigara, alkol, kahve tuketimi gibi) gunes gorme gibi faktorler degistirebilir. Beslenme: sut cocuklar anne sutu ile beslenmeli ve cocukluktan itibaren kalsiyum acsndan zengin sut ve sut urunleri tuketme alskanlg kazandrmaldr. Yine yesil yaprakl sebzeler, pekmez, susam, kuru baklagiller, kurutulmus meyveler gibi kalsiyumdan zengin gdalar fazla tuketilmelidir. Gebelik, emzirme ve buyume donemlerinde kalsiyum gereksinimi arttg icin diyetle daha fazla kalsiyum alnmaldr. Diyetle alnan kalsiyumun kemiklerde depolanmas D Vitamini ile saglanmaktadr. D Vitamini %50'sinden fazlas ciltte olusmaktadr. Bu nedenle yeterli D Vitamini almn saglamak amacyla gunes snlar ile cildin temas saglanmal, ozellikle bahar ve ks aylarnda mumkun oldugunca gunesli saatlerde yuruyus yaplmaldr. Alskanlklar: Sigara ve alkol alm kalsiyumu duzenleyen hormonlar etkileyerek kemik kaybna neden olmaktadr. Ayrca asr kahve (gunde 3 fincandan fazla) ve kafein iceren gdalarn tuketimi idrarla kalsiyum atlmn arttrr ve O.P. icin risk olustururlar. Cayn O.P.'deki rolu bilinmemektedir. Fiziksel aktivite: Egzersiz kemik yogunlugunu arttrrken, hareketsiz yasam tarz osteoporoz riskini arttrmaktadr. Bu nedenle osteoporozdan korunmada yasam boyu yaplan egzersiz ve fiziksel aktivitenin onemi buyuktur. Ilac tedavisi: Ostrojen (kadnlk hormonu) Menopoz sonras kemik kaybn onlemede etkili bir tedavidir. Ancak hormon tedavisi yan etkileri nedeniyle kadn dogum uzmannn uygun gordugu hastalara baslanmaktadr. Ostrojen tek basna ya da progesteron hormonu ile birlikte verilebilmektedir. Ostrojen tedavisinin O.P.'da etkili olmas icin menopozdan hemen sonra baslanmaldr. O.P.'da son birkac yldr kullanma giren, ostrojen benzeri etkiyle kemik ykmn onleyen ilaclarda kullanlmaktadr. Ancak yan etkileri acsndan ostrojene oranla daha guvenilir olduklar gosterilmistir. (Ostrojen reseptor menologlar) Ip atlama, kosma gibi egzersizler zorlayc olduklar icin ileri yastaki ve ciddi osteoporozu olan hastalara onerilmez. Ayrca osteoporozun ciddiyetine gore her hastaya ozel egzersiz onerilebilir. D Vitamini: Eve bagml olan ve gunesten yeterince yararlanmayan yetersiz beslenen yasllarda D Vit. Alm cok onemlidir. Ca ile birlikte D Vitamini alm %30-35 oarannda kemik kazanc saglayarak krk riskini azaltmaktadr. Ca(Kalsiyum) preparatlar: Ca ihtiyacn desteklemek amacyla ihtiyacn arttg donemlerde verilmelidir. Diger tedavilerin yan sra hemen tum menopoz sonras kadnlara onerilen bir ilactr. O.P. Rehabilitasyon: Reh. Yontemleri kemik kutlesini artrmaya, krklar onlemeye ve tedavi etmeye yoneliktir. O.P.'da kas gucunu kemik kutlesini artrmak, posturu korumak, dengeyi saglamak ve kemik ykm hzn yavaslatmak icin fizik aktivite ve egzersiz onerilir. O.P.'da uygulanan egzersizler; Yurume: Tempolu ve hzl yurume en yararl ve en kolay uygulanan egzersizlerden biridir. Yurume hz bireyin rahat yurume hznn biraz ustunde olmaldr. Her gun yada haftada 3-4 gun en az 15-20 dakika aras yuruyus onerilir. Once 5 dakikalk yuruyusle baslanr ve her gun sure artrlr. Yuzme: bacak ve kol kaslarnn yan sra srt ve karn kaslarn da calstrr. Stil onemli degildir. Yuzme bilmeyenlerden su ici yurume emniyetli ve iyi bir egzersizdir. Butun bu bilgiler sgnda O.P.'dan korunma ve tedavi nasl olmaldr? O.P. gelistikten sonra kemik kitlesini artrmak yada kaybedilen kemik dokusunu yerine koymak mumkun olmadgndan O.P. onlenmesi, tedavisinden daha onceliklidir. O.P.'dan korunmann temeli; bebeklikten baslayarak maksimum guc ve kutle iceren saglkl bir iskelet saglanacaktr. Ailesel yatknlk (genetik yap) degistirilemez; ancak beslenme, bedensel aktivite, vitamin D alm, alskanlklar (sigara, alkol, kahve tuketimi gibi) gunes gorme gibi faktorler degistirebilir. Yurume: Tempolu ve hzl yurume en yararl ve en kolay uygulanan egzersizlerden biridir. Yurume hz bireyin rahat yurume hznn biraz ustunde olmaldr. Her gun yada haftada 3-4 gun en az 15-20 dakika aras yuruyus onerilir. Once 5 dakikalk yuruyusle baslanr ve her gun sure artrlr. Yuzme: bacak ve kol kaslarnn yan sra srt ve karn kaslarn da calstrr. Stil onemli degildir. Yuzme bilmeyenlerden su ici yurume emniyetli ve iyi bir egzersizdir. Butun bu bilgiler sgnda O.P.'dan korunma ve tedavi nasl olmaldr? O.P. gelistikten sonra kemik kitlesini artrmak yada kaybedilen kemik dokusunu yerine koymak mumkun olmadgndan O.P. onlenmesi, tedavisinden daha onceliklidir. O.P.'dan korunmann temeli; bebeklikten baslayarak maksimum guc ve kutle iceren saglkl bir iskelet saglanacaktr. Ailesel yatknlk (genetik yap) degistirilemez; ancak beslenme, bedensel aktivite, vitamin D alm, alskanlklar (sigara, alkol, kahve tuketimi gibi) gunes gorme gibi faktorler degistirebilir. Beslenme: sut cocuklar anne sutu ile beslenmeli ve cocukluktan itibaren kalsiyum acsndan zengin sut ve sut urunleri tuketme alskanlg kazandrmaldr. Yine yesil yaprakl sebzeler, pekmez, susam, kuru baklagiller, kurutulmus meyveler gibi kalsiyumdan zengin gdalar fazla tuketilmelidir. Gebelik, emzirme ve buyume donemlerinde kalsiyum gereksinimi arttg icin diyetle daha fazla kalsiyum alnmaldr. Diyetle alnan kalsiyumun kemiklerde depolanmas D Vitamini ile saglanmaktadr. D Vitamini %50'sinden fazlas ciltte olusmaktadr. Bu nedenle yeterli D Vitamini almn saglamak amacyla gunes snlar ile cildin temas saglanmal, ozellikle bahar ve ks aylarnda mumkun oldugunca gunesli saatlerde yuruyus yaplmaldr. Alskanlklar: Sigara ve alkol alm kalsiyumu duzenleyen hormonlar etkileyerek kemik kaybna neden olmaktadr. Ayrca asr kahve (gunde 3 fincandan fazla) ve kafein iceren gdalarn tuketimi idrarla kalsiyum atlmn arttrr ve O.P. icin risk olustururlar. Cayn O.P.'deki rolu bilinmemektedir. Fiziksel aktivite: Egzersiz kemik yogunlugunu arttrrken, hareketsiz yasam tarz osteoporoz riskini arttrmaktadr. Bu nedenle osteoporozdan korunmada yasam boyu yaplan egzersiz ve fiziksel aktivitenin onemi buyuktur. Ilac tedavisi: Ostrojen (kadnlk hormonu) Menopoz sonras kemik kaybn onlemede etkili bir tedavidir. Ancak hormon tedavisi yan etkileri nedeniyle kadn dogum uzmannn uygun gordugu hastalara baslanmaktadr. Ostrojen tek basna ya da progesteron hormonu ile birlikte verilebilmektedir. Ostrojen tedavisinin O.P.'da etkili olmas icin menopozdan hemen sonra baslanmaldr. O.P.'da son birkac yldr kullanma giren, ostrojen benzeri etkiyle kemik ykmn onleyen ilaclarda kullanlmaktadr. Ancak yan etkileri acsndan ostrojene oranla daha guvenilir olduklar gosterilmistir. (Ostrojen reseptor menologlar) Ip atlama, kosma gibi egzersizler zorlayc olduklar icin ileri yastaki ve ciddi osteoporozu olan hastalara onerilmez. Ayrca osteoporozun ciddiyetine gore her hastaya ozel egzersiz onerilebilir.